Bebekler ve çocuklarda ishalin nedenleri nelerdir? İshal, 5 yaş altı çocuklarda sıkça karşılaşılan bir sağlık sorunudur. Özellikle, çocukların çoğu yılda en az iki kez ishal atakları yaşar. Gelişmekte olan ülkelerde ise tekrarlayan ishal atakları oldukça yaygındır. İshalin sık sık tekrarlanması, çocukların büyüme ve gelişimini etkileyebileceği için son derece önemlidir. Ani gelişen ishal ataklarında ise sıvı kaybı yaşandığı için, hastaneye yatışların en yaygın nedenlerinden biri haline gelmektedir.
Bebeklerde İshal ve Çocuklarda Dışkılama Sıklığı
Bebekler ve çocuklarda dışkılama sıklığı, yaşlarına ve beslenme şekillerine göre değişiklik gösterir. Bebeklerin ve çocukların normal dışkılama sıklığı ve kıvamı, bireysel farklılıklarına bağlı olarak değişir.
Bebeklerin ilk aylarında:
- Bebekler genellikle anne sütü ile beslendiği için günlük dışkılama sayısı 3 ila 8 kez arasında olabilir.
- Bu dışkılar genellikle sulu veya yumuşak bir yapıdadır.
Ek gıdalara geçiş ve normal beslenme düzenine geçildiğinde:
- Bebeklerin dışkılama alışkanlıkları değişir ve dışkıları her gün veya gün aşırı olabilmekte.
- Ek gıdalara başlandıkça, dışkının kıvamı genellikle daha katı hale gelir.
Büyük çocuklarda:
- Barsak alışkanlıkları çocuktan çocuğa değişebilmekte. Bazı çocuklar her beslenme sonrası tuvalete giderken, bazıları ise gün aşırı dışkılama yapabilir.
- Genel olarak, çocukların dışkıları daha katı hale gelir ve sulu kıvamda olma eğilimi azalır.
Sonuç olarak, bebeklerin ve çocukların dışkılama sıklığı ve kıvamı, yaşları ve beslenme alışkanlıklarıyla yakından ilişkilidir. Ancak, her çocuğun farklı olduğunu unutmamak önemlidir. Eğer dışkılama alışkanlıklarında belirgin bir değişiklik veya endişe verici bir durum varsa, bir sağlık uzmanına danışmak faydalı olabilir.
İshal, vücutta normalden daha sık ve sulu dışkılama ile karakterize olan bir durumdur. İshalin belirtileri, genellikle şu şekilde ortaya çıkar:
- Artmış Dışkılama Sayısı ve Sulu Kıvam:
- İshalin en belirgin belirtisi, normalden daha sık ve sulu dışkılama yapmaktır. Bebeklerde ve çocuklarda, kaka sayısının artması ve kıvamının sulanması ilk olarak fark edilen belirtiler arasındadır.
- Karın Ağrısı:
- İshal genellikle karın ağrısı ve rahatsızlık hissiyle birlikte gelir. Bu ağrılar hafiften şiddetliye kadar değişebilmektedir.
- Kusma:
- İshal genellikle kusma ile birlikte görülmektedir. Mide ve barsak enfeksiyonları gibi durumlarda, kusma ishale eşlik edebilmekte.
- Ateş:
- İshalin neden olduğu enfeksiyonlar bazen ateşe neden olabilmektedir. Vücut ısısının yükselmesi, genellikle enfeksiyonun şiddetine ve vücudun yanıtına bağlı olarak değişir.
- İştahsızlık:
- İshal ve kusma genellikle iştahsızlıkla birlikte gelir. Bu durumda, çocuklar normalden daha az yemek yemeyi tercih edebilirler.
- Su Kaybı Belirtileri:
- İshal ve kusma sonucu vücutta su kaybı olabilmektedir. Su kaybının belirtileri arasında ağız içi, dil ve ciltte kuruluk, bıngıldakta çökme, halsizlik, idrar miktarında azalma, idrar renginde koyuluk, idrar yapmama, gözyaşının azalması ve kilo kaybı yer alır.
İshalin neden olduğu su kaybı, özellikle küçük çocuklar için tehlikeli olabilir ve zamanında müdahale gerektirmektedir. Eğer çocuğunuzda bu belirtilerden herhangi biri varsa veya şiddetli ishal ve kusma varsa, bir sağlık uzmanına başvurmanız gerekmektedir.
İshal Nedir ve Neden Olur?
İshal, normal dışkılama düzeninden farklı olarak dışkı sayısının artması (genellikle üçten fazla) ve kıvamının sulanması olarak tanımlanır. Çocuklarda ishale pek çok farklı nedene bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu nedenler arasında beslenme hataları (örneğin, fazla meyve suyu içilmesi), diş çıkarma süreci, alerjik reaksiyonlar, antibiyotik kullanımı, doğuştan gelen hastalıklar ve solunum yolu enfeksiyonları bulunmaktadır. Ancak, en sık rastlanan nedenlerden biri barsak enfeksiyonlarıdır.
Çocukluk çağının yaygın enfeksiyonlarından biri olan ishalin en sık nedeni virüslerdir. Özellikle gelişmiş ülkelerdeki ishallerin %70-80’inden virüsler sorumludur. Geri kalan %10-20’sinde bakteriler ve %10-20’sinde ise parazitler etkili olabilmektedir. Enfeksiyonlar nedeniyle meydana gelen ishaller genellikle kısa sürelidir ve akut ishal olarak adlandırılmaktadır. Ancak, bazı durumlarda ishal süresi 2 haftadan uzun sürebilir; bu durumda ise kronik veya uzamış ishal olarak tanımlanmaktadır.
İshal, özellikle çocuklarda sık görülen bir sağlık sorunudur ve genellikle hafif ve kendiliğinden geçicidir. Ancak, şiddetli ishal durumlarında veya ishalin uzun süre devam etmesi halinde bir sağlık uzmanına başvurmak önemlidir. Özellikle küçük çocuklarda, su kaybı ve elektrolit dengesizliği gibi komplikasyonların önlenmesi için erken müdahale gerekebilmekte.
Bebeklerde İshal Durumunda Hangi Testler Yapılmalı?
İshal durumunda hangi testlerin yapılacağı, çocuğun belirtileri ve fizik muayene bulgularına bağlı olarak belirlenir. Genellikle, akut ishal durumlarında doktorlar aşağıdaki testleri isteyebilir:
- Mikroskobik ve Antijenik Testler:
- İshalin nedeni olan mikroorganizmaların tespit edilmesi için kakanın mikroskobik incelemesi ve antijenik testler yapılabilir. Özellikle rotavirüs, adenovirüs gibi virüslerin varlığı kontrol edilir.
- Kültür Testi:
- Kakanın kültür testi, ishali neden olan bakterilerin tespit edilmesine yardımcı olur. Bu test, özellikle bakteriyel enfeksiyonların tanısında önemlidir.
- Kan Testleri:
- İshalin şiddeti ve süresi ile ilişkili olarak, kan testleri de istenebilir. Özellikle sıvı kaybı belirtileri varsa, elektrolit düzeylerinin kontrol edilmesi ve vücuttaki enfeksiyon belirteçlerinin ölçülmesi önemlidir.
Eğer ishal 14 günden daha uzun süre devam ederse veya ciddi komplikasyonlar ortaya çıkarsa, daha ileri testlerin yapılması gerekebilir. Bu durumda, doktorunuz çocuğun durumunu daha detaylı değerlendirmek için gerekli görülen testleri belirleyecektir.
Bebeklerde İshal Tedavisi şu şekilde yapılabilir:
- Sıvı Tedavisi:
- İshal olan bebeklerde en önemli tedavi sıvı tedavisidir. Sıvı kaybının yerine konması esastır. Sıvı kaybının derecesi, ishal tedavisinin nasıl yapılacağını belirler. Hafif ve orta derecede sıvı kaybı olan bebeklerde, ağızdan elektrolitli sıvılar (ORS – Oral Rehidrasyon Sıvısı) kullanılabilmekte. Bu sıvılar, doktorun tavsiyesine göre belirli aralıklarla verilmektedir. Ancak, ağır sıvı kaybı olan bebeklerde, sıvı kaybının yerine konması için damardan serum verilmesi gerekebilmekte.
- Beslenme:
- İshalde beslenme kesilmemelidir. İlk altı ay içinde bebeğin anne sütü alıyorsa, anne sütüyle beslenmeye devam edilmelidir. Anne sütü, bebeği ishalden korumakta ve iyileşmeyi hızlandırmaktadır. Bebek altı aydan büyükse, yine anne sütüyle beslenmeye devam edilmelidir. Eğer bebeğiniz anne sütü almıyorsa ve mama kullanıyorsa, laktoz yetersizliğine bağlı olarak bazı bebeklerde barsak sancıları olabilmekte. Bu durumda, doktorun önerisiyle laktozu azaltılmış mama kullanılabilir. İshal hafifse, bebek normal şekilde beslenmeye devam edebilmektedir. Ancak, ortalama derecede ishalde bazı gıdalar beslenmeye eklenebilmekte. Pirinç, patates, muz, yoğurt, yoğurt çorbası gibi gıdalar öneriliyor.
- İlaç Tedavisi:
- İshalde, barsak florasının bozulduğu düşünülerek yararlı bakterileri içeren probiyotik ilaçlar kullanılabilmektedir. Ancak, ilaç kullanımı konusunda doktorun önerilerine uyulmalıdır. Gerekli durumlarda, bakteri veya parazit nedenli ishal varsa, doktorun önerisiyle antibiyotik veya diğer ilaç tedavileri uygulanabilmekte. Viral barsak enfeksiyonlarında ise antibiyotiklerin kullanılması önerilmez. İshal ve ateş birlikte görülüyorsa, ateş düşürücüler doktorun önerisiyle kullanılabilir.
Hangi İshal Durumlarında Doktora Başvurulmalı?
- Su kaybını gösteren belirtiler:
- İdrar miktarında azalma, koyu renkli idrar yapma, sekiz saat boyunca idrar çıkılmaması, ağız kuruluğu, gözyaşı olmaması gibi su kaybını gösteren belirtiler varsa, derhal doktora başvurulmalıdır.
- Şiddetli kusma:
- Üçten fazla kusma meydana geldiğinde doktora başvurulmalıdır.
- Kakada kan görülmesi:
- Kakada kan görülmesi durumunda, derhal doktora başvurulmalıdır.
- 39°C üzerinde ateş:
- 39°C’nin üzerinde ateş meydana geldiğinde, özellikle bebek ve çocuklarda, doktora başvurulmalıdır.
- Sık ishal:
- 24 saat içerisinde 10 kez veya daha fazla ishal olması durumunda doktora başvurulmalıdır.
- Halsizlik:
- İshal durumunda halsizlik gelişirse, doktora başvurulmalıdır.
- Üç ayın altındaki bebeklerde ishal ve ateş:
- Üç ayın altındaki bebeklerde ishal ve ateş meydana geldiğinde, derhal doktora başvurulmalıdır.
- Zayıf bağışıklık sistemi veya ilaç kullanımı:
- Çocuğunuzun bağışıklık sistemini zayıflatan bir hastalığı varsa (örneğin, orak hücreli anemi, HIV, kanser vb.) veya belirli ilaçları (örneğin, kortizon) kullanıyorsa, ishal durumunda hemen doktora başvurulmalıdır.
- İshalin uzun süre devam etmesi:
- İshal 14 günden uzun süre devam ederse veya ateş 3 günden fazla devam ederse, doktora başvurulmalıdır.
Bebeklerde İshalden Korunmak İçin Ne Yapmalı?
- El Temizliği:
- Ellerinizi sık sık ve düzenli olarak yıkayın. Özellikle tuvaletten çıktıktan sonra, bebekle temas etmeden önce ve yemek hazırlamadan önce ellerinizi iyice yıkayın.
- Bebek Bakımı ve Beslenmesi:
- Bebeğinizin altını değiştirirken, beslerken ve yiyecek hazırlığından önce ve sonra ellerinizi yıkayın.
- Mama hazırlarken ve biberon kullanırken hijyen kurallarına dikkat edin. Kullanılan suyun temiz olmasını sağlayın ve biberonları düzenli olarak temizleyin.
- Gıda Hijyeni:
- Bebeğiniz için hazırladığınız gıdaların ve malzemelerin temiz olduğundan emin olun.
- Çabuk bozulabilecek gıdaları hemen buzdolabına koyun.
- Sıcak havalarda hazır gıdaları tüketmekten kaçının.
- Et ve Balık Tüketimi:
- Yetersiz pişmiş et, tavuk ve balık tüketmekten kaçının. Yiyeceklerinizi iyice pişirin ve pişirme sıcaklığını kontrol edin.
- Sebzeler ve Meyveler:
- Çiğ sebzeleri ve yeterince yıkanmamış olanları tüketmekten kaçının. Sebzeleri ve meyveleri iyice yıkayın ve temiz su kullanın.
- Su Temizliği:
- Temiz ve güvenilir su kullanmaya özen gösterin. Musluk suyu yerine kaynak suyu veya arıtılmış su tercih edin.
- Sokak Satıcılarından Yiyecek Almaktan Kaçının:
- Sokak satıcılarından yiyecek almak yerine güvenilir ve hijyenik yerlerden alışveriş yapmaya özen gösterin.
- El Yıkama Alışkanlığı:
- Çocuğunuza el yıkamanın önemini öğretin ve düzenli olarak ellerini yıkamasını sağlayın.
- Anne Sütü ile Besleme:
- Bebeğinizi mümkün olduğunca anne sütü ile beslemeye çalışın. Anne sütü, bebeğin bağışıklık sistemini güçlendirir ve ishal riskini azaltır.
News
